Στους τσιμεντένιους και στους διαδικτυακούς δρόμους της χώρας -και όχι μόνο- λέγεται ότι αυτή είναι η πρώτη γενοκτονία στην ιστορία που εκτυλίσσεται ζωντανά στις οθόνες μας. Ότι αυτή τη φορά, η ιστορία δε θα γραφτεί από τους θύτες, από τους ισχυρούς, όπως συνηθίζεται πριν πακεταριστεί και βαφτιστεί «επίσημη γνώση», δηλαδή έγκυρη και άρα η μόνη αληθής.
Παρά τις αδιάκοπες προσπάθειες[1] [2]της εταιρίας του τέταρτου πιο πλούσιου ανθρώπου στον κόσμο[3], τα κοινωνικά δίκτυα, έχουν κάνει τεράστια ζημιά στο Ισραήλ. Το κάλεσμα για «ηλεκτρονική πολιτική ανυπακοή» αναβάθμισε το ίντερνετ από απλό μέσο επικοινωνίας, σε χώρο κοινωνικοπολιτικής αναταραχής[4], φιλοδοξώντας μια ενοχλητική διακοπή της ήσυχης κανονικότητας. Μολονότι υπάρχουν για να εξασφαλίζουν ότι θα καταναλώνουμε, ότι θα σπαταλάμε όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο αποβλακωμένοι, σκρολάροντας, η εμετική μετάδοση -ή η μη μετάδοση- των εγκλημάτων στην ιστορική Παλαιστίνη από τα συστημικά ΜΜΕ, τους μονοπωλητές της αλήθειας (μιας και οι μη ειδικοί, μας λένε, είναι επιρρεπείς στα fake news και άρα καλύτερα να μην μπλέκονται στη δουλειά τους), ανάγκασε καθημερινούς ανθρώπους να γίνουν πομποί προκειμένου να σερβίρουν την θαμμένη πληροφορία -συμπαρατασσόμενοι με την αξιοπρεπή ανεξάρτητη δημοσιογραφία. Από τα «αποκεφαλισμένα μωρά» μέχρι τις «ξεκοιλιασμένες εγκύους», η προπαγάνδα και η παραπληροφόρηση[5] έχει φτάσει σε επίπεδο αηδίας. Πάμε να δούμε, λοιπόν, τη μαγική συνταγή που έκανε ένα – όλο και μικρότερο – μέρος του κόσμου να συμμερίζεται τα λόγια ενός υπουργού του Ισραήλ: Διέταξα την πλήρη πολιορκία της λωρίδας της Γάζας. Ούτε ενέργεια, ούτε φαγητό, ούτε φυσικό αέριο, όλα είναι κλειστά. Πολεμάμε ανθρωπόμορφα ζώα και δρούμε αναλόγως.
Ήδη από τον πρώτο μήνα, το the Column[6] ξεσκέπαζε την προκατειλημμένη πένα των μεγάλων, «έγκυρων» ΜΜΕ. Τον Απρίλη, το Intercept[7], έχοντας προηγουμένως χαρτογραφήσει την ηθική χρεοκοπία των τελευταίων[8], αποκάλυψε το περιεχόμενο του «ραβασακίου» που καθοδηγεί την πένα των δημοσιογράφων του κολοσσού New York Times. Στην λογοκρισία υπόκεινται οι λέξεις “γενοκτονία”, “εθνοκάθαρση” και οι φράσεις “κατεχόμενες περιοχές” και “προσφυγικοί καταυλισμοί”. Το έγγραφο παραδίδεται από τους προϊσταμένους ως σχεδιάγραμμα “για να παραμείνεις αντικειμενικός σύμφωνα με τις αρχές της δημοσιογραφίας”, αλλά οι εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται ότι προασπίζεται το αφήγημα του Ισραήλ. Η χρήση της λέξης “Παλαιστίνη” απαγορεύεται “εκτός πολύ σπάνιων περιπτώσεων”. Απεναντίας, η λέξη Ισραήλ και οι ομόρριζες του, γεμίζουν τις οθόνες μας: Ο κόσμος πρέπει να πιστεύει ότι υπάρχει ένας πόλεμος ανάμεσα σε ανθρώπους σαν εμάς -της Δύσης, λευκούς, πολιτισμένους, της ελεύθερης αγοράς, δημοκρατικούς- και σε τρομοκράτες (“Israel-Hamas war”). Το ραβασάκι, ασφαλώς, παροτρύνει τους δημοσιογράφους να χρησιμοποιούν τη λέξη “τρομοκράτες” για την 7 Οκτώβρη και να αποφεύγεται η χρήση της λέξης μαχητής (fighters, militants). Επίσης, ενώ οι αναφορές σε θανάτους Ισραηλινών γίνεται με τη Χαμάς πάντα ως Υποκείμενο, οι αναφορές σε θανάτους Παλαιστίνιων -όταν γίνονται- γίνονται σχεδόν αποκλειστικά σε παθητική φωνή, χωρίς ποιητικό αίτιο. Τα ρήματα και τα επίθετα επιλέγονται, επίσης, προσεκτικά με κριτήριο την εθνικότητα των θυμάτων. Έτσι, τους Ισραηλινούς “τους σκοτώνει” η Χαμάς, ενώ οι Παλαιστίνιοι “χάνουν τη ζωή τους”. Το Νοέμβρη του 2023 άλλη έρευνα του Intercept είχε καταλήξει στο ότι λέξεις όπως “σφαγή” χρησιμοποιούνταν σχεδόν αποκλειστικά για τους σκοτωμένους από Παλαιστίνιους Ισραηλινούς και όχι το αντίστροφο. Εκτός αυτών, συμπληρώνω, σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση, οι νεκροί Ισραηλινοί έχουν πρόσωπο, όνειρα, οικογένειες, παρελθόν. Αντιθέτως, οι νεκροί Παλαιστίνιοι έχουν μόνο… νούμερο.
Πριν λίγες μέρες, επιστολή[9] προς τον διευθυντή του BBC, υπογεγραμμένη από τουλάχιστον εκατό εργαζομένους του μέσου, καταγγέλλει ότι το τελευταίο δεν παρέχει «με συνέπεια δίκαιη, ακριβή και στηριγμένη σε στοιχεία δημοσιογραφία όσον αφορά την κάλυψη των γεγονότων στη Γάζα». Και συνεχίζει ζητώντας τα εξής: να επαναλαμβάνεται ότι το Ισραήλ απαγορεύει σε δημοσιογράφους να μπουν στη Γάζα, να είναι ξεκάθαρο στους τίτλους όταν το Ισραήλ είναι ο θύτης, να περιλαμβάνεται συστηματικά το ιστορικό υπόβαθρο που προηγείται του Οκτώβρη του 2023 και να αμφισβητούνται έντονα οι ισχυρισμοί των εκπρόσωποι της κυβέρνησης και του στρατού στις συνεντεύξεις. Η σύνοψη της επιστολής μπορεί να γίνει με τη φράση «ξεπλένετε το Ισραήλ».
Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι τα εν λόγω ευρήματα αντιπροσωπεύουν και την Ελλάδα των δολοφονημένων δημοσιογράφων, των υπό κρατική παρακολούθηση δημοσιογράφων, των χαϊδεμένων με γκλοπ και ποινικές διώξεις δημοσιογράφων, των SLAPP, των φιλοτεχνημένων στο Μέγαρο Μαξίμου non-papers[10] και των εξαγορασμένων από την διαπλεκόμενη κυβέρνηση μίντια. Στη χώρα του ανελεύθερου τύπου -χάσταγκ 108[11]– είδαμε πώς σε μία έκτακτη συγκυρία όπου η πολεμική εμπλοκή πρέπει να δικαιολογηθεί στα μάτια των φορολογουμένων ψηφοφόρων, η καθημερινή ενημέρωση δεν είναι παρά «βιασμός της πραγματικότητας»[12].
Το «δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα» – όπως μας θυμίζει διαρκώς ο αυτοανακηρυχθείς φίλος του, ο Κ. Μητσοτάκης – θεωρείται δεδομένο στη δημόσια συζήτηση και ο προβληματισμός έγκειται στο αν «το παράκανε» ή όχι. Για να φτάσεις σε αυτό το συμπέρασμα πρέπει να προσπεράσεις πολλούς νομικούς κανόνες. Αρχικά, το ότι η κατοχή ξένης χώρας συνιστά επίθεση. Και, μάλιστα, παραβιάζει τον πυρήνα των αρχών στις οποίες είναι θεμελιωμένος ο ΟΗΕ, που είναι ο σεβασμός της εδαφικής κυριαρχίας και ακεραιότητας, το δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση, οι αρχές της ειρηνικής συνύπαρξης, της καλής γειτονίας και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Δεν μπορεί επομένως να γίνει λόγος για αυτοάμυνα. Για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, όταν μάχονταν ενάντια στις ανταρτικές δυνάμεις της Ελλάδας ή άλλων κατεχόμενων χωρών, δεν ήταν αυτοάμυνα. Ούτε οι επιχειρήσεις των Οθωμανών ενάντια στους εξεγερμένους Έλληνες το 1821 ήταν αυτοάμυνα. Επομένως είναι λαθεμένη και παραπλανητική η συζήτηση για το αν το Ισραήλ εφαρμόζει το Διεθνές Δίκαιο των ένοπλων συγκρούσεων. Απλούστατα δεν πρόκειται για άμυνα. Πρόκειται για επιχειρήσεις εδραίωσης της κατοχής. Άρα, δε θα έπρεπε καν να μιλάμε για εγκλήματα «πολέμου». Αυτά έγραφε ο Δημήτρης Καλτσώνης[13] σε μία Ελλάδα όπου ο αμυνόμενος είχε βαφτιστεί επιτιθέμενος και ο θύτης θύμα. Η αντιστροφή των ρόλων.
Σύμφωνα με το Χάρτη του ΟΗΕ (άρθρο 2 παρ. 1), κάθε λαός δικαιούται να εξασφαλίζει την εθνική ανεξαρτησία του με κάθε μέσο! Επιπρόσθετα, ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το 1970, αναφέρεται ρητώς στην “νομιμότητα του αγώνα λαών για την ανεξαρτησία τους, την εδαφική ακεραιότητα, την εθνική ενότητα και απελευθέρωση από αποικιοκρατία, απαρτχάιντ, και ξένη κατοχή με όλα τα διαθέσιμα μέσα, συμπεριλαμβανομένου του ένοπλου αγώνα”. Η αντικατάσταση της λέξης “Παλαιστίνη” με τη λέξη “Χαμάς” στο συστημικό τύπο εξυπηρετεί ακριβώς αυτό: Να αποκοπούν οι χρήστες της βίας (Χαμάς) από τους δικαιούμενους να αντισταθούν βίαια Παλαιστινίους.
Στις 14/2/24, εκπρόσωπος του ΟΗΕ δήλωνε σε συνέντευξη: Έχω δουλέψει με πολλές τρομοκρατικές και εξεγερτικές ομάδες, η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση για εμάς, φυσικά, όπως ξέρετε, είναι πολιτικό κίνημα. Βέβαια, ο ΟΗΕ δεν έχει το τεκμήριο της αλήθειας. Ας δει το καθένα μονάχο του τον -παρεμφερή με τον ορισμό της ΕΕ- ελληνικό νομοθετικό ορισμό της τρομοκρατικής οργάνωσης στο άρθρο 187Α[14] του ΠΚ και ας κρίνει. Δε χρειάζεται πτυχίο νομικής, υπόσχομαι…
Αλήθεια, ένα κράτος ή ένας στρατός, παραδείγματος χάριν ο Ισραηλινός, αποτελείται από περισσότερα από τρία πρόσωπα που δρουν από κοινού; Έχει τη δομή ομάδας; Έχει διαρκή δράση; Τελεί κακουργήματα -όπως ανθρωποκτονίες (299ΠΚ), βαριές σωματικές βλάβες (310ΠΚ), απαγωγές παιδιών (324ΠΚ) , εκρήξεις που καταστρέφουν εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας (πχ νοσοκομεία, δρόμους, σύστημα ύδρευσης, ηλεκτρισμού) ή ανθρώπινες ζωές (270ΠΚ)- ή πράξεις από τις οποίες υπάρχει η πιθανότητα να δημιουργηθεί κίνδυνος (εγκλήματα γενικής διακινδύνευσης) ή “διαπράττει βιαιοπραγίες εναντίον προσώπων ή πραγμάτων ή εισβάλλει παράνομα σε ξένα σπίτια, καταστήματα ή άλλα ακίνητα κτήματα” (διατάραξη κοινής ειρήνης 189ΠΚ, έγκλημα κατά της τάξης); Αυτά τα διαπράττει σε έκταση που δημιουργεί κίνδυνο για τη χώρα, ας πούμε των Παλαιστινίων; Έχει σκοπό να εκφοβίσει σοβαρά τον πληθυσμό, για παράδειγμα, των Παλαιστινίων ή να βλάψει/καταστρέψει τις θεμελιώδεις πολιτικές/οικονομικές δομές της χώρας τους;
Δεν φιλοδοξώ να δαχτυλοδείξω ποιος είναι τρομοκράτης και ποιος όχι, παρά να θυμίσω ότι τα κριτήρια στιγματισμού κάποιας ομάδας ως τρομοκρατικής είναι καθαρά πολιτικά, όχι νομικά (όχι πως το νομικό δεν είναι πολιτικό, αλλά αυτό είναι μία άλλη συζήτηση κοινωνιολογίας του δικαίου). Με απλά λόγια, τρομοκράτης γίνεσαι, όχι λόγω των πράξεων σου, αλλά επειδή κάποιος έχει συμφέρον να σου κολλήσει αυτή την ετικέτα. Και αν έχει αρκετή εξουσία και διασυνδέσεις, δεν είναι τόσο δύσκολο να το πετύχει. Τα συμφέροντα, βέβαια, αλλάζουν και, συνεπώς, αλλάζουν και οι εχθροί. Πάρτε για παράδειγμα, την τρυφερή συνεργασία των – αενάως αιμοσταγών – ΗΠΑ με τον αιμοσταγή Σαντάμ Χουσεΐν του Ιράκ και τη μετέπειτα μισητή αποκήρυξη του ως παράφρονα τρομοκράτη. Παραφράζοντας την Αναστασία Τσουκαλά, ο τέως τρομοκράτης μπορεί να μετατραπεί σε ισότιμο συνομιλητή στο μέλλον, αν μεταβληθούν οι συσχετισμοί δυνάμεων[15] – και το αντίστροφο. Τρανταχτή απόδειξη αυτής της ρευστής, μη αντικειμενικής ταξινόμησης είναι ο Νέλσον Μαντέλα, το σήμερα εγκωμιαζόμενο σύμβολο κατά του απαρτχάιντ το οποίο βρισκόταν στη λίστα των τρομοκρατών των ΗΠΑ μέχρι το 2008. Το ίδιο μοτίβο ανιχνεύεται και όσον αφορά την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), ενώ, στην Ελλαδίτσα μας, είδαμε το κόμμα των ταγμάτων εφόδου με τις σβάστικες να δικάζεται με τη χαμηλότερων ποινών διάταξη για εγκληματική οργάνωση και όχι με τον ΠΚ187Α[16]. Η ταμπέλα φυλάσσεται για τους κόκκινους και για ό,τι δεν αρέσει στις ελίτ.
Στα συστημικά μέσα ενημέρωσης δεν υπάρχει κατηγορία για αυτόν που ασκεί το δικαίωμα του στην ένοπλη πάλη: Τα άτομα στη Γάζα διχοτομούνται σε αμάχους και σε τρομοκράτες -για τα Σιώνια είναι όλοι τρομοκράτες. Σύμφωνα με την εικόνα που έχουν κατασκευάσει παρέα με το Χόλυγουντ, τον πολιτικό λόγο και την ακαδημία, ο τρομοκράτης δεν είναι άνθρωπος. Δεν εμφορείται από λογική, συναίσθημα, ηθική και δεν έχει δικαιώματα. Άρα, είναι αδύνατο να διαπραγματευτείς μαζί του, είναι αδύνατο να συνυπάρξεις μαζί του και είναι αδύνατο να έχει δικαίωμα στην ένοπλη αντίσταση. Ως το ύψιστο εργαλείο απανθρωποποίησης, η ετικέτα της τρομοκρατίας είναι ό,τι ακριβώς χρειάζεται να κολλήσει ένα κίνημα εποικιστικής αποικιοκρατίας στη μούρη των γηγενών θυμάτων του.
Όπως μου επισήμανε ο ίδιος ο Ilan Pappé[17], δεν φταίει, εν τέλει, κάποιο συλλογικό τραύμα εκ του Ολοκαυτώματος, αλλά η εκμετάλλευση ενός επίπλαστου συλλογικού τραύματος το οποίο αναγιγνώσκει τους αυτόχθονες αντιστεκόμενους ως τους «νέους Ναζί». To Oλοκαύτωμα, έγραφε ο Norman Filkenstein δυο δεκαετίες πίσω, είναι μία ιδεολογική αναπαράσταση του Ναζιστικού ολοκαυτώματος[18]. Όπως οι περισσότερες ιδεολογίες, ενέχει μία έστω αμυδρή σύνδεση με την πραγματικότητα. Το Ολοκαύτωμα δεν είναι αυθαίρετο, είναι εσωτερικά συναφές κατασκεύασμα. Το κεντρικό του δόγμα συντηρεί πολιτικά και ταξικά συμφέροντα. Το Ολοκαύτωμα έχει αποδειχθεί απαραίτητο ιδεολογικό όπλο. Μέσω της εκμετάλλευσης του, μία από τις πιο τρομερές στρατιωτικές δυνάμεις, με ένα φρικτό αρχείο παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει δώσει στον εαυτό της το ρόλο ενός κράτους-θύματος.[19]
Η μοιρολατρική ιδέα ότι βρισκόμαστε σε ένα βίντεο-παιχνίδι με προκαθορισμένους, αμετάκλητους ρόλους, εξυπηρετεί άριστα το μανιχαϊστικό μότο του Ισραήλ «εγώ είμαι ο καλός, εσύ ο κακός». Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα είναι να εξηγήσεις στους Ισραηλινούς ποια είναι η αιτία και ποιο το αποτέλεσμα, τι προκαλεί αυτή τη βία, και να μη θεωρούν ότι είναι εντελώς απρόκλητη και άρα δεν έχουν άλλη επιλογή από το να βρίσκονται στην κατάσταση που βρίσκονται.[20] Σύμφωνα με έρευνα του “ισραηλινού ιδρύματος δημοκρατίας”, δεν υπάρχει οριακά κανένας Ισραηλινός που να πιστεύει ότι η ίδρυση ανεξάρτητου, αποστρατιωτικοποιημένου (!) κράτους θα έδινε τέλος στην λεγόμενη τρομοκρατία (0,5%).[21] Μηδέν. Κόμμα. Πέντε. Υπό την πεποίθηση ότι είναι καταδικασμένοι να τους μισούν αιώνα, να αμύνονται αιώνια, δεν εκπλήσσει το βαφτιστικό του στρατού τους, “Αμυντικές Δυνάμεις του Ισραήλ” (IDF) — εμείς του κολλήσαμε το παρατσούκλι “Κατοχικές Δυνάμεις του Ισραήλ” (IOF).
Εκτός του Ισραηλινού πρωθυπουργού, ως «νέους ναζί» τιτλοφόρησε τη Χαμάς και ο Καγκελάριος της Γερμανίας για να συμπληρώσει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ότι είναι χειρότερη από τον ISIS. Μετά παραβλέψεως της κοινοτοπίας του κακού[22], την οποία παρουσίασε ιδιοφυώς ο Jonathan Glazer στη μεγάλη οθόνη[23], έξι δεκαετίες αφότου η Hannah Arendt την ανάλυσε στο χαρτί[24], οι ναζί έχουν αποτυπωθεί στην κοινή γνώμη ως τέρατα, και όχι ως παράγωγα ενός ιστορικού, κοινωνικού περιβάλλοντος με ψυχολογικές περιπλοκότητες. Με την ταύτιση αυτή (Χαμάς = τέρατα), λοιπόν, οι αλιτήριες δυτικές ελίτ προμοτάρονται ως φύλακες της ανθρωπότητας σε κάτι που θυμίζει ταινία της Marvel. Με τα λόγια του Νετανιάχου: Στηρίξτε το Ισραήλ όσο μάχεται και υπερνικά τη Χαμάς. Δεν είναι αποκλειστικά δική μας μάχη, είναι μάχη όλου του πολιτισμένου κόσμου.[25]
Κάθε αυτοκρατορία στον επίσημο λόγο της έχει δηλώσει ότι δεν είναι σαν όλες τις άλλες, ότι οι συνθήκες της είναι ιδιαίτερες, ότι επιφορτίζεται με την αποστολή να διαφωτίσει, να εκπολιτίσει, να φέρει τάξη και δημοκρατία, και ότι χρησιμοποιεί τη βία μόνο ως έσχατη λύση. Και, ακόμα πιο θλιβερό, υπάρχει πάντα μια χορωδία πρόθυμων διανοούμενων που μιλάνε καθησυχαστικά για αγαθές ή αλτρουιστικές αυτοκρατορίες, σαν να πρέπει κανείς να μην εμπιστεύεται τα ίδια του τα μάτια, βλέποντας την καταστροφή, τη δυστυχία και το θάνατο που φέρνει η πιο πρόσφατη “εκπολιτιστική αποστολή”.[26]
Ο Edward Said γνωρίζει καλά πως το λεξιλόγιο είναι μέσο παραποίησης της πραγματικότητας. «Υπήρχε Γάλλο-Αλγερινή σύγκρουση;» αναρωτιέται ο Gideon Levy[27]. «Υπήρχε μια βάναυση κατοχή εις βάρος της Αλγερίας», απαντά. Στην Ελλάδα επί κατοχής (1941-1944) υπήρχε Αντίσταση κατά των Γερμανών, δεν υπήρχε πόλεμος Γερμανίας-ΕΑΜ, ούτε γερμανό-ελληνική σύγκρουση. Προκαλώ όσα διαφωνούν να αναφέρονται στην ελληνική επανάσταση του ’21 ως -έναν ακόμη- «ελληνοτουρκικό πόλεμο». «Είμαστε σε πόλεμο» διακήρυττε ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ το πρωί της 7ης Οκτώβρη. Μα γίνεται να κηρύξεις πόλεμο στον λαό που κατέχεις;Καμουφλάροντας, λοιπόν, το δίπολο καταπιεστή-καταπιεζόμενου, δίνεται η εντύπωση ότι φταίνε εξίσου και οι δύο (ή περισσότερες) πλευρές. Την ίδια λειτουργία επιτελεί και η «Ορθοδοξία της ειρήνης», φράση που χρησιμοποιεί ο Ilan Pappe για να επικρίνει όσους εγκλωβίζονται στο αίτημα της κατάπαυσης του πυρός (ceasefire). Πολλοί αναρωτιούνται γιατί απλά δε σταματάνε να πολεμάνε; Για να ακούσουν την σφαλιάρα από τον Ghassan Kanafani[28] στην διάσημη συνέντευξη: να σταματήσουμε να πολεμάμε για ποιό πράγμα; Οι άνθρωποι συνήθως πολεμάνε για κάτι και σταματάνε να πολεμάνε για κάτι. Ο δημοσιογράφος που έπαιρνε τη συνέντευξη κόλλησε. Αν ήταν ειλικρινής, θα απαντούσε «να σταματήσετε να πολεμάτε για την ελευθερία σας». Η ευχή να αφήσουν αμφότεροι τα όπλα και να επιστρέψουν στην προ της 7 Οκτώβρη «ειρήνη», σημαίνει ευχή για επιστροφή σε μια κατάσταση αδικίας. Ας θυμηθούμε μερικές αράδες του ποιητή Karim Wafa-AlHussaini:
Ο καταπιεστής λέει
ότι “διαταράσσουμε την ειρήνη”
ψεύδεται
δεν διαταράσσουμε την ειρήνη
αυτό που διαταράσσουμε είναι το μυστικό σύστημα καταπίεσης
που έχει χτίσει στις πλάτες των δικών μας δεινών
αποκαλεί αυτό το σύστημα ανισότητας “ειρήνη”
γιατί η άνεσή του
εξαρτάται από τη δική μας ταλαιπωρία
Γι΄αυτό έχει τόση σημασία να φωνάζουμε «Λευτεριά στην Παλαιστίνη»: η απελευθέρωση είναι κάτι διαφορετικό από την ειρήνη. Ή, ορθότερα κατ’ εμέ, είναι προϋπόθεση της ειρήνης.
Συναφή είναι τα περί «κύκλου της βίας». Σε έναν κύκλο δεν υπάρχει αρχή ούτε τέλος – τέλος στα αρχαία σημαίνει «σκοπός». Η ιστορία έχει σβηστεί ως ασήμαντη. Ένα αναίτιο, άσκοπο ξυλίκι, λοιπόν – λες και μιλάμε για τις παρέες εφήβων με τα γελοία τσαντάκια και το κόπι-πέιστ κούρεμα. Έλα, όμως, που η βία των Ισραηλινών προέρχεται από την φύση της εποικιστικής αποικιοκρατίας, όχι από τη βία των Παλαιστινίων. Εξάλλου, την τελευταία δεν την αισθάνονται συνήθως οι Ισραηλινοί. Είναι αναληθές ότι πρόκειται για διαδοχικές αντιδράσεις. Η επίθεση από τη μία πλευρά είναι αδιάλειπτη. Αν αναρωτιέστε τι θα γινόταν αν εξαφανίζονταν οι ρουκέτες της Χαμάς, αρκεί να ρίξετε μια ματιά στις μεγάλες περιόδους σιωπής της στο παρελθόν. Τίποτα δεν άλλαξε στην συμπεριφορά του Ισραήλ. Γιατί; Στις στολές Ισραηλινών στρατιωτών εύκολα διακρίνουμε το χάρτη του Μεγάλου Ισραήλ που περιλαμβάνει όλη την ιστορική Παλαιστίνη. Αυτός είναι ο στόχος του Σιωνισμού και αναπόφευκτα του Σιωνιστικού (όχι Εβραϊκού) κράτους, όχι μόνο μιας ακροδεξιάς κυβέρνησης. Απόδειξη και το ότι ούτε μία Ισραηλινή κυβέρνηση δεν σταμάτησε την επέκταση των παράνομων εποικισμών. Θέλουν όσο το δυνατόν περισσότερη Παλαιστίνη με όσο το δυνατόν λιγότερους Παλαιστίνιους μέσα.[29]
Άλλη αστεία, θα έλεγα, φράση είναι το «όλο μαλώνουν αυτοί, οι Εβραίοι με τους Μουσουλμάνους», η οποία υπονομεύει τον συλλογισμό περί αποικιοκρατίας σε ένα άλογο θρησκευτικοκεντρικό μπιφ όπου η κάθε πλευρά φωνάζει «ο δικός μου θεός είναι ο αληθινός». Είναι ένας ευγενικός τρόπος να πεις ότι φταίει η φανατική τους ηλιθιότητα. Τα υποκείμενα, με μια γρήγορη γενίκευση, αλλάζουν: το εθνικό στοιχείο, άρα και το εθνικοαπελευθερωτικό, εξαφανίζεται από τη συζήτηση και τη θέση του παίρνει το θρησκευτικό. Η αποικιοκρατία και η πραγματικότητα της ανισότητας είναι ανύπαρκτη σε αυτούς τους συλλογισμούς. Γι’ αυτό είναι τόσο χρήσιμοι για το Ισραήλ.
Αντίστοιχα, η χρήση της λέξης φυλακισμένος για τους Παλαιστίνιους στις Ισραηλινές φυλακές (5.000 την 6η Οκτώβρη 2023 και 10.000 τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές) σε αντιπαραβολή με τους Ισραηλινούς ομήρους, σβήνει την κατοχή από τη συζήτηση. Προσδίδει νομιμοποίηση στην απαγωγή Παλαιστινίων και απονομιμοποίηση στην ομηρεία Ισραηλινών. Η τελευταία, δύναται να δικαιολογηθεί ως βίαιη αντίσταση (με όρια φυσικά) άλλα η «φυλάκιση» των Παλαιστινίων, δεν είναι δυνατόν να δικαιωθεί διότι γίνεται στη βάση ενός καθεστώτος απαρτχάιντ. Σε θεατρικές παραστάσεις που ονομάζουν δίκες, δικάζονται από κατοχικούς στρατιώτες με 99% πιθανότητες καταδίκης[30] – όχι ότι προϋποτίθεται δίκη[31] για να τους κλείσουν στα στρατόπεδα βασανιστηρίων, όπως αποκαλεί στην έκθεση της η B’Tselem[32] τα ισραηλινά σωφρονιστικά ιδρύματα, εκεί όπου οι πιο αρρωστημένες φαντασιώσεις παίρνουν σάρκα και οστά. Το 2020, άλλη έκθεση[33] μαρτυρούσε ότι εκεί το 95% βασανίζεται, συμπεριλαμβανομένων παιδιών — 400 έως 700 απαγάγονταν ανά έτος πριν την 7 Οκτώβρη.
Άλλη παραπλανητική φράση είναι η «συλλογική τιμωρία». Σημαίνει ότι τιμωρείται σύνολο ατόμων για τις πράξεις μεμονωμένων ατόμων ή μέρους του συνόλου επειδή απλώς ανήκουν σε ένα κοινό σύνολο. Η τιμωρία, ωστόσο, σημαίνει ένα κακό που επιβάλλεται ως αντιστάθμισμα ενός άλλου κακού. Στρέφεται προς έναν θύτη και προϋποθέτει ένα θύμα. Οι δολοφονίες αμάχων την 7η Οκτώβρη σηκώνουν αναμφίβολα τιμωρία, όμως η ερμηνεία κάθε εγκλήματος του Ισραήλ εδώ και 365 ημέρες ως απάντηση, ως αντίδραση στην 7η Οκτώβρη, συγκαλύπτει τα ρατσιστικά κίνητρα των σιωνιστών οι οποίοι ανέκαθεν (εθνο)καθαρίζουν όλη την υποσχεθείσα από τον θεό τους γη, ό,τι κι αν κάνει η κάθε Χαμάς.
Το νόημα των λέξεων βουλιάζει σιωπηλά κάτω από τις τσιρίδες και εμείς ούτε που το παίρνουμε χαμπάρι. Μέχρι και άτομα, μέσα ενημέρωσης ή οργανώσεις που αναγνωρίζουν το δίκαιο της παλαιστινιακής πλευράς, καλωσορίζουν τον δούρειο ίππο και επιχειρηματολογούν με το αδειοδοτημένο λεξιλόγιο, πυροβολούν με τις σφαίρες που τους χάρισε ο εχθρός. Το ματς παίζεται σε μία Οργουελική Νεογλώσσα και αν θέλεις να συμμετέχεις είσαι αναγκασμένος να την καταπιείς.
Άλλο επικοινωνιακό τρικ είναι η μεταμφίεση ένας συστημικού χαρακτηριστικού σε ατυχή εξαίρεση, «μεμονωμένο περιστατικό» στο λεξικό της ελληνικής copaganda[34]. Ο Νετανιάχου. «Δεν αντιπροσωπεύει την κοινωνία», «γίνονται διαδηλώσεις εναντίον του», λένε. Οι διαφωνίες, ωστόσο, στο εσωτερικό του Ισραήλ έχουν ως αντικείμενο μόνο «τα του Ισραήλ». Ως προς την κατοχή, το απαρτχάιντ, την πολιορκία δεν υπάρχει διαφωνία. Μόνο από μια χούφτα περιθωριακούς που αντιμετωπίζονται στην καλύτερη ως παρανοϊκοί και στην χειρότερη ως προδότες της πατρίδας, μου λέει ο Ilan Pappé, καθώς ανακαλεί εκείνο το γιγάντιο πανό σε μέγεθος κτηρίου που έγραφε «Όχι Gideon Levy, κάνεις λάθος: μόνο τα εβραϊκά βρέφη αξίζουν να ζουν» ως απάντηση σε άρθρο του που έλεγε «λυπηθείτε τουλάχιστον τα σκοτωμένα μωρά». Σύμφωνα με δημοσκόπηση, το 88%[35] «πιστεύει ότι οι απώλειες στην παλαιστινιακή πλευρά είναι δικαιολογημένες». Και είναι αναμενόμενο σε μία κοινωνία με τέτοια κατήχηση, «περισσότερη συγκριτικά με όλες τις δυτικές και μη δυτικές κοινωνίες. Οι άνθρωποι δεν εξαναγκάζονται σε αυτή τη διαδικασία. Είναι μια πανίσχυρη κατήχηση από τη στιγμή που γεννιέσαι μέχρι τη στιγμή που πεθαίνεις.»[36] Έτσι, η Βιβλική προσταγή του θεού τους επανήλθε αμέσως στο μνήμη τους μόλις ο πρωθυπουργός τούς αποκάλεσε τους Παλαιστίνιους «Αμαληκήτες»: …πάταξε τον Αμαλήκ, και εξολόθρευσε κάθε τι που έχει, και μην τους λυπηθείς, αλλά θανάτωσε και άνδρα και γυναίκα, και παιδί και βρέφος που θηλάζει, και βόδι και πρόβατο, και καμήλα και γαϊδούρι (Α΄ Σαμουήλ 15:2-3). [37] Εντυπωσιακό τι μπορείς να πετύχεις με λεξούλες, έτσι;
Υπάρχει η πεποίθηση ότι λέγοντας «εγώ είμαι ουδέτερος» καταργείς τις πολιτικές επιπτώσεις της γλώσσας. Παραπάνω έδειξα ότι αυτό είναι ψέμα. Και πώς η επιλογή των (ακόμη και εύηχων) λέξεων ευνοεί μια ομάδα ανθρώπων εις βάρος μιας άλλης. Η γλώσσα μαρτυράει και καθοδηγεί τη σκέψη μας. Είναι εργαλείο χειραγώγησης. Ας την κάνουμε εργαλείο επικοινωνίας.
Ο Ιλάν Παπέ προτείνει τρεις λέξεις κλειδιά για να περιγράφουμε τα την κατάσταση με μαθηματική ακρίβεια.
Παρελθόν = εθνοκάθαρση
Παρόν = απαρτχάιντ
Μέλλον = αποαποικιοποίηση
Η επιλογή αυτή δεν είναι προσταγή κάποιας εμμονικής πολιτικής ορθότητας. Είναι προϋπόθεση για όποιον θέλει να δει μια ελεύθερη Παλαιστίνη.
Φαιδων Μ. Σάλτος
[1] «Meta’s Broken Promises», Human Rights Watch, 21/12/2023
[2] «Inside Meta’s Palestine Censorship», AJ+, 15/10/2024
[3] «Forbes World’s Billionaires List» για το 2024
[4] Randall Wray, Understanding Modern Money (1998), Edward Elgar
[5] «Προπαγάνδα και Παραπληροφόρηση στη Γάζα», info-war, 19/11/23
[6] «“Massacred” vs “Left to Die”: Documenting Media Bias Against Palestinians Oct 7 – Nov 7», 15/11/23
[7] «LEAKED NYT GAZA MEMO TELLS JOURNALISTS TO AVOID WORDS “GENOCIDE,” “ETHNIC CLEANSING,” AND “OCCUPIED TERRITORY”», the Intercept, 15/4/24
[8] «COVERAGE OF GAZA WAR IN THE NEW YORK TIMES AND OTHER MAJOR NEWSPAPERS HEAVILY FAVORED ISRAEL, ANALYSIS SHOWS», the Intercept, 9/1/24
[9] More than 100 BBC staff accuse broadcaster of Israel bias in Gaza coverage, Independent, 1/11/2024
[10] Το non-paper στη δημοσιογραφία και στη διπλωματία αναφέρεται σε ένα ανεπίσημο έγγραφο ή σημείωμα που δεν έχει υπογραφή ή επιστολόχαρτο. Χρησιμοποιείται για να μεταφέρει απόψεις, θέσεις ή προτάσεις. Στον δημοσιογραφικό τομέα, τα non-papers συχνά μοιράζονται με σκοπό την καθοδήγηση των δημοσιογράφων.
[11] «#108 Η επίθεση στην Ελευθερία του τύπου στην Ελλάδα», ThePressProject, 14/2/2023
[12] ΄Όπως το έθεσε ο Άρης Χατζηστεφάνου στο ομώνυμο podcast του info-war
[13] Βλ. «Το δικαίωμα στην άμυνα και το Ισραήλ», Εφημερίδα των Συντακτών, 24/10/23
[14] 1. Όποιος τελεί κακούργημα ή οποιοδήποτε έγκλημα γενικής διακινδύνευσης ή έγκλημα κατά της δημόσιας τάξης υπό συνθήκες ή με τέτοιον τρόπο ή σε τέτοια έκταση που να προκαλεί σοβαρό κίνδυνο για τη χώρα ή για διεθνή οργανισμό και με σκοπό να εκφοβίσει σοβαρά έναν πληθυσμό ή να εξαναγκάσει παρανόμως δημόσια αρχή ή διεθνή οργανισμό να εκτελέσει οποιαδήποτε πράξη ή να απόσχει από αυτή ή να βλάψει σοβαρά ή να καταστρέψει τις θεμελιώδεις συνταγματικές, πολιτικές ή οικονομικές δομές μιας χώρας ή ενός διεθνούς οργανισμού (…) 2. (…) δομημένη και με διαρκή δράση ομάδα από τρία ή περισσότερα πρόσωπα που δρουν από κοινού και επιδιώκουν την τέλεση του εγκλήματος της παραγράφου 1 (τρομοκρατική οργάνωση).
[15] Αναστασία Τσουκαλά, «Ένοπλη πάλη μετά τον Δεκέμβρη του 2008» (2019), εκδόσεις Τόπος.
[16] Θ. Καμπαγιάννης – Κ. Παπαδάκης: Ο λαός στο δρόμο θα υποχρεώσει την εξουσία να αναλάβει τις ευθύνες της και θα φράξει το δρόμο στο φασισμό, Commonality, 7/10/2021
[17] Απόσπασμα από τη συζήτηση μου με τον Ilan Pappe η οποία θα δημοσιευθεί στην Εφημερίδα των Συντακτών.
[18] Ο Φίλκενσταϊν διαχωρίζει το «Ναζιστικό ολοκαύτωμα» ως πραγματικό ιστορικό γεγονός από «Το Ολοκαύτωμα» ως ιδεολογική κατασκευή.
[19] Norman Filkenstein, «Η βιομηχανία του Ολοκαυτώματος» (2001), εκδόσεις του εικοστού-πρώτου.
[20] Ilan Pappé & Noam Chomsky, «Για την Παλαιστίνη» (2024), εκδόσεις Σάλτο.
[21] «Most Israelis: an “Absolute Victory” to the War is Unlikely», the Israel democracy institute, 20/2/24
[22] Όλοι οι άνθρωποι είναι δυνατόν να μολυνθούν. Το κακό δεν είναι προνόμιο κανενός. Η ιδέα αυτή εναντιώνεται στο τσουβάλιασμα, στα στερεότυπα, στις εύκολες όσο και απατηλές γενικεύσεις. Η άποψη ότι υπάρχουν τέρατα, από τη μία, και άνθρωποι, από την άλλη, μας απαλλάσσει από την αναζήτηση των αιτίων της κάθε πράξης. Εν κατακλείδι, -παραφράζοντας το φεμινιστικό σύνθημα- οι ναζί δεν (ήταν ούτε) είναι ράτσα ειδική, είναι άνθρωποι καθημερινοί!
[23] Ζώνη Ενδιαφέροντος (2023) σε σκηνοθεσία του Jonathan Glazer.
[24] Hannah Arendt, Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ (2009), εκδόσεις Νησίδες
[25] Στις 19 Οκτώβρη στην Ιερουσαλήμ
[26] Edward Said, Culture and Imperialism (1993), εκδόσεις Vintage books – εδώ μετάφραση δική μου
[27] Στο «Two-State Solution Debate» του Oxford Union, 25/6/2016
[28] Γκασάν Καναφάνι, ένας γιός της Παλαιστίνης, The Press Project, 30/10/2023
[29] Ιλάν Παπέ, Μικρή Ιστορία της σύγκρουσης Ισραήλ-Παλαιστίνης (2024), εκδόσεις Σάλτο
[30] Nearly 100% of All Military Court Cases in West Bank End in Conviction, Haaretz, 29/11/2011
[31] How Israel jails hundreds of Palestinians without charge, BBC, 15/12/2023
[32] «Welcome to Hell: The Israeli Prison System as a Network Torture Camps», 25/8/24
[33] «PPS Report: 95% of Palestinian Detainees Tortured in Israeli Prisons», 26/6/20
[34] Από τις λέξεις cop και propaganda. Μπατσοπροπαγάνδα αλά γκρεκ σημαίνει προώθηση μίας εξιδανικευμένης, δίκαιης εικόνας της αστυνομίας και συγκάλυψη ή δικαιολόγηση της βιαιότητας, της κατάχρησης εξουσίας και του εν ευρεία εννοία ρατσισμού της, δηλαδή των συστηματικών στοιχείων της. Βλ. «Προπαγάνδα και παραπληροφόρηση» (2022), Άρης Χατζηστεφάνου, εκδόσεις τόπος.
[35] «Peace Index – January 2024», Tel Aviv University
[36] Noam Chomsky & Ilan Pappe, «Για την Παλαιστίνη» (2024), εκδόσεις Σάλτο
[37] Για περισσότερες εκδηλώσεις της γενοκτονικής προθέσεως βλ. “israel-massacres.com”
